Thông tin từ CDC
Tháng 2/2022, Học Viện Nhi Khoa Hoa Kỳ (AAP) và Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã đưa ra bộ bảng kiểm Mốc Phát Triển cho các trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi.
Bảng kiểm cung cấp thông tin mới nhất về các kỹ năng trẻ cần đạt được trong từng độ tuổi. Theo nghiên cứu, 75% các trẻ điển hình đạt được các kỹ năng trong 4 lĩnh vực sau:
Để theo dõi các mốc phát triển cụ thể, phụ huynh hãy bấm vào độ tuổi tương ứng sau đây.
Trầm tĩnh lại khi được nói chuyện hoặc bế lên
Thích nhìn vào khuôn mặt của ba mẹ
Bộc lộ vui sướng khi thấy ba mẹ đến gần
Mỉm cười khi thấy ba mẹ trò chuyện và cười
Phát ra các âm thanh (ngoài tiếng khóc)
Phản ứng với tiếng động lớn
Ngoái nhìn về hướng ba mẹ di chuyển
Nhìn vào các đồ chơi trong vài giây
Ngẩng đầu khi nằm sấp
Di chuyển cả hai tay và hai chân
Mở hờ lòng bàn tay (trong thời gian ngắn)
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Cười để thu hút sự chú ý của ba mẹ
Cười khúc khích (chưa cần cười ra tiếng) khi ba mẹ đùa giỡn với con
Nhìn, di chuyển hoặc phát ra âm thanh để thu hút hoặc duy trì sự chú ý của ba mẹ
Tạo ra âm thanh thủ thỉ như “oooo”, “aahh”
Tạo âm thanh như "trả lời" lại khi ba mẹ nói chuyện với con
Quay đầu về phía giọng nói của ba mẹ
Khi nhìn thấy ti mẹ hoặc bình sữa, nếu đói, con sẽ há miệng
Thích thú nhìn hai bàn tay của mình
Tự giữ thẳng đầu khi được bế tư thế ngồi
Giữ một món đồ chơi khi ba mẹ đặt vào tay con
Huơ cánh tay về phía đồ chơi
Đưa tay lên miệng
Chống khuỷu tay / cẳng tay khi nằm sấp
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Nhận biết người thân quen
Thích nhìn mình trong gương
Cười ra tiếng
Tạo ra âm thanh như "trả lời" lại khi ba mẹ nói chuyện với bé
Phun mưa (lè lưỡi và thổi)
Kêu ré lên
Đưa mọi thứ vào miệng để khám phá
Cố gắng vươn tay để lấy một món đồ chơi ngoài tầm với
Mím chặt môi khi không muốn ăn thêm
Có thể lật từ nằm sấp sang nằm ngửa
Chống thẳng hai tay khi nằm sấp
Chống hai tay để đỡ thân mình khi ngồi
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Tỏ ra nhút nhát, đeo bám hoặc sợ hãi trước người lạ
Thể hiện một số biểu cảm khuôn mặt như vui, buồn, tức giận và ngạc nhiên
Nhìn khi được gọi tên
Khóc, nhìn hoặc với tay theo khi ba hoặc mẹ rời đi
Mỉm cười hoặc cười ra tiếng khi chơi ú òa
Tạo ra nhiều tiếng khác nhau, như “mamamama” và “bababababa”
Vươn tay ra để được bế
Tìm kiếm đồ vật khi không nhìn thấy (ví dụ muỗng hoặc đồ chơi)
Đập hai vật vào nhau
Có thể tự ngồi dậy
Chuyền đồ vật từ tay này sang tay kia
Dùng các ngón tay để "cào" thức ăn về phía mình
Ngồi vững không cần trợ giúp
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Chơi trò chơi cùng ba mẹ. Ví dụ: vỗ tay
Vẫy tay "tạm biệt"
Gọi ba mẹ là “baba” và “mama” hoặc một tên gọi đặc biệt khác
Hiểu lời nói “không” của ba mẹ (tạm dừng một lúc hoặc dừng lại khi ba mẹ nói)
Có thể bỏ vật vào. Ví dụ: bỏ một khối gỗ vào trong cái ly
Tìm được đồ vật khi con thấy ba mẹ giấu. Ví dụ: đồ chơi dưới chăn
Vịn vào để đứng dậy
Bám vào đồ đạc để đi
Uống nước bằng ly (không nắp) khi được ba mẹ cầm giúp
Nhặt đồ vật nhỏ để giữa ngón cái và ngón trỏ. Ví dụ: mẫu thức ăn nhỏ
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Bắt chước trẻ khác chơi. Ví dụ: trẻ khác lấy đồ chơi ra khỏi hộp thì con cũng làm theo
Chỉ cho người khác xem cái gì đó thú vị
Vỗ tay khi phấn khích
Ôm thú nhồi bông hoặc đồ chơi
Thể hiện tình cảm với người thân quen (ôm, hôn và âu yếm)
Nói một hoặc hai từ khác ngoài từ “mama” hoặc “dada”, chẳng hạn như “ba” ý nói cái bánh, hoặc “cha” ý nói đi chơi
Nhìn một vật quen thuộc khi ba mẹ gọi tên
Làm theo hướng dẫn đơn giản được gợi ý bằng cử chỉ và lời nói. Ví dụ: con sẽ làm theo khi mẹ đưa tay ra và nói “Đưa đồ chơi cho mẹ”
Chỉ để đòi một cái gì đó hoặc ra dấu để được giúp đỡ
Bắt đầu sử dụng đồ vật đúng cách. Ví dụ: nghe điện thoại, uống bằng ly hoặc lật sách
Xây tháp với 2 khối hoặc nhiều hơn
Có thể tự đi vài bước mà không cần vịn
Bốc đồ ăn cho vào miệng
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Khám phá một mình nhưng cần ba mẹ ở gần con
Chỉ cho người khác xem cái gì đó thú vị
Đưa tay ra để ba mẹ rửa
Cùng ba mẹ xem vài trang sách
Đẩy tay qua ống tay áo hoặc nhấc chân lên khi được người khác thay quần áo
Nói ba từ trở lên ngoài “mama” hoặc “dada”
Làm theo chỉ dẫn một bước mà không cần minh họa. Ví dụ: đưa đồ chơi cho mẹ khi mẹ nói: “Đưa cho mẹ”.
Bắt chước ba mẹ làm việc nhà. Ví dụ: cầm chổi quét
Chơi đồ chơi theo cách đơn giản như đẩy một chiếc xe đồ chơi
Tự đi mà không cần hỗ trợ
Vẽ nguệch ngoạc
Uống bằng ly (không nắp), thỉnh thoảng làm đổ
Tự ăn bằng tay bốc
Bắt đầu ăn bằng muỗng
Leo lên và xuống ghế mà không cần trợ giúp
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Quan tâm ai đó khi họ bị đau, hoặc buồn khi ai đó khóc
Nhìn nét mặt ba mẹ để biết cách phản ứng trong một tình huống mới
Chỉ vào hình ảnh trong sách khi được hỏi. Ví dụ như “Con gấu đâu?”
Nói một câu với ít nhất hai từ, ví dụ như “uống sữa”.
Chỉ tay vào đúng ít nhất hai bộ phận cơ thể khi được yêu cầu
Ngoài vẫy tay, chỉ tay, con biết nhiều cử chỉ hơn. Ví dụ: mi gió hoặc gật đầu đồng ý
Một tay giữ đồ vật, tay còn lại thao tác. Ví dụ: một tay giữ cái hộp và tay kia mở nắp
Bắt đầu biết mở công tắc, xoay núm vặn hoặc ấn nút trên đồ chơi
Chơi kết hợp nhiều loại cùng lúc. Ví dụ: đặt thức ăn đồ chơi vào đĩa đồ chơi
Đá một trái banh
Bắt đầu biết chạy
Đi bộ (không phải leo) lên một vài bậc thang, có thể cần trợ giúp
Ăn bằng muỗng
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Chơi bên cạnh trẻ khác và thỉnh thoảng bắt đầu cùng chơi với bạn
Nói "Nhìn con nè!" để khoe rằng con có thể làm điều gì đó
Làm theo các yêu cầu đơn giản. Ví dụ như cất đồ chơi
Nói khoảng 50 từ
Nói câu có 2 từ trở lên, với một từ chỉ hành động. Ví dụ như “Bà ẵm”
Gọi tên những vật trong sách khi cha mẹ chỉ và hỏi "Cái gì đây"
Nói những từ như “con”, “của con”
Dùng đồ vật để chơi giả vờ. Ví dụ như cho búp bê ăn một khối gỗ giả vờ là thức ăn
Có thể giải quyết vấn đề đơn giản. Ví dụ như đứng trên một chiếc ghế thấp để với lấy một thứ gì đó
Nghe theo lời chỉ dẫn hai bước như “Đặt đồ chơi xuống và đóng cửa”.
Biết ít nhất một màu sắc. Ví dụ như chỉ đúng cây bút chì màu đỏ khi được hỏi “Cái nào màu đỏ”
Sử dụng tay để vặn đồ vật. Ví dụ như xoay tay nắm cửa hoặc vặn mở nắp
Bắt đầu tự cởi quần áo. Ví dụ như cởi một cái quần rộng hoặc áo khoác
Nhảy hai chân lên khỏi mặt đất
Khi cha mẹ đọc sách, con có thể lật từng trang
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Bình tĩnh lại trong vòng 10 phút sau khi ba mẹ rời đi. Ví dụ: khi gửi con ở nhà trẻ
Chú ý đến các bạn và tham gia chơi cùng nhau
Trò chuyện với ba mẹ ít nhất 2 lượt qua - lại
Hỏi những câu hỏi “ai”, “cái gì”, “ở đâu” hoặc “tại sao”. Ví dụ: “Mẹ /ba đâu rồi?”
Trả lời được nhân vật trong truyện đang làm gì. Ví dụ: “chạy”, “ăn” hoặc “chơi”
Biết nói tên của con khi được hỏi
Nói đủ ý để người lạ cũng có thể hiểu
Vẽ được một vòng tròn khi xem ba mẹ làm mẫu
Tránh chạm vào các vật nóng, như bếp lò, khi được cảnh báo
Xỏ đồ vật với nhau thành một chuỗi. Ví dụ: xỏ hạt lớn hoặc mì ống
Tự mặc một số quần áo, ví dụ: quần rộng hoặc áo khoác
Biết dùng nĩa
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Chơi trò đóng vai. Ví dụ: đóng giả làm giáo viên, siêu anh hùng, con vật,…
Xin phép ba mẹ cho chơi với bạn khi đang không có ai chơi cùng. Ví dụ: "Ba mẹ ơi, con có thể chơi với Bi không?"
An ủi khi thấy ai đó đau hay buồn. Ví dụ: ôm một người bạn đang khóc
Tránh xa nguy hiểm. Ví dụ: không nhảy từ trên cao xuống
Thích làm "người giúp đỡ"
Thay đổi cách cư xử cho phù hợp với địa điểm. Ví dụ: nhà sách, sân chơi, trường học,…
Nói câu có bốn từ trở lên
Nói một số từ trong một bài hát, câu chuyện, bài thơ hay ca dao
Nói về ít nhất một điều đã xảy ra trong ngày của con. Ví dụ: “Con đã chơi đá bóng”.
Trả lời những câu hỏi đơn giản như "Áo khoác dùng để làm gì?" hoặc "Bút sáp màu dùng để làm gì?"
Gọi tên một số màu sắc của các đồ vật
Kể những gì xảy ra tiếp theo trong một câu chuyện quen thuộc
Vẽ hình người có ba bộ phận cơ thể trở lên
Bắt được một trái banh lớn
Tự múc thức ăn vào chén hoặc rót nước với sự quan sát của người lớn
Biết mở vài loại nút áo, quần
Cầm bút chì hoặc bút màu giữa ngón cái và các ngón khác (không phải cả bàn tay)
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
Chơi với các trẻ khác các trò chơi theo luật và chờ đến lượt
Hát, nhảy múa hoặc đóng kịch cho ba mẹ xem
Làm những công việc đơn giản ở nhà, ví dụ như mang vớ hoặc dọn bàn sau khi ăn xong
Kể một câu chuyện mà con đã nghe hoặc tự sáng tác với ít nhất hai tình tiết. Ví dụ, một con mèo bị mắc kẹt trên cây và chú lính cứu hỏa đã cứu nó
Trả lời những câu hỏi đơn giản về một cuốn sách hoặc câu chuyện sau khi nghe người lớn đọc/ kể
Kéo dài cuộc hội thoại, từ ba lượt qua - lại trở lên
Nhận biết và sử dụng các từ cùng vần điệu (Con thỏ ăn củ cải đỏ)
Có thể đếm đến 10
Đọc được các số từ 1 đến 5
Biết dùng các từ chỉ thời gian, như “hôm qua”, “ngày mai”, “sáng” hoặc “tối”
Tập trung chú ý trong khoảng 5 đến 10 phút cho mỗi hoạt động. Ví dụ: đọc truyện, vẽ, tô màu, hoặc làm đồ thủ công (thời gian xem màn hình tivi, ipad không được tính)
Viết một số chữ cái trong tên của bé
Đọc được một số chữ cái
Gài một vài loại nút áo, quần
Đứng trên một chân
Dù ít hay nhiều, hãy dành thời gian cho con mỗi ngày. Sau đây là một số hoạt động bạn có thể làm để giúp não bộ của con phát triển mạnh mẽ:
* Thông Tin Cột Mốc Phát Triển được trích lục từ Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ, “Tìm hiểu các dấu hiệu. Hành động sớm.”
(Nguồn: www.cdc.gov/ActEarly; truy cập 5/2018)